متاورس چیست؟ تصور کنید که به جای اینکه در یک مکان فیزیکی حضور دارید. می‌توانید به یک دنیای مجازی و پویا وارد شوید که توسط تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای مثل واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) تولید می شود. این دنیای متا، اغلب به عنوان “متاورس در ایران” یا “فضای متا” شناخته می‌شود. در آن شما می‌توانید با دیگران تعامل کنید، تجربیات مختلفی را تجربه کنید، کسب و کارها را مدیریت کنید. حتی خود را با شخصیت‌ها و شیء‌های دیجیتالی در این دنیای مجازی به یک موجود دیجیتال تبدیل کنید.
متاورس به ما این امکان را می‌دهد که از محدودیت‌های دنیای واقعی فرار کنیم و به دنیایی جدید و نامحدود وارد شویم. این مفهوم به دنیای بازی‌های ویدئویی، آموزش و آموزش مجازی، تفریح و سرگرمی، ارتباطات اجتماعی، و حتی کسب و کارهای آنلاین نیز اعمال شده است.
متاورس چیست؟
متاورس (Metaverse): متاورس یک مفهوم چند بعدی و پیچیده در دنیای دیجیتال است. که به یک دنیای مجازی بزرگ اشاره دارد که توسط ترکیبی از واقعیت مجازی (Virtual Reality – VR) و واقعیت افزوده (Augmented Reality – AR) ایجاد می‌شود. این دنیای مجازی به شکل سه‌بعدی بوده و افراد را قادر می‌سازد تا در آن با دیگران تعامل کنند. شیء‌ها و محیط‌های مجازی را تجربه کنند و از امکانات متنوعی استفاده کنند. متاورس به عنوان یک جایگزینی دیجیتال برای دنیای واقعی شناخته می‌شود.
واقعیت مجازی (Virtual Reality – VR): واقعیت مجازی یک فناوری است که با استفاده از سرورهای سخت‌افزاری و ایجاد محیط‌های دیجیتال سه‌بعدی، کاربران را وارد یک دنیای مجازی کاملاً جداگانه می‌کند. این دنیای مجازی توسط کیفیت تصویر و صدا بالا و سیستم‌های کنترلی پیشرفته ایجاد می‌شود و کاربران احساس می‌کنند که واقعاً درون آن هستند.
واقعیت افزوده (Augmented Reality – AR): واقعیت افزوده به ترکیب دنیای واقعی با اطلاعات و اجسام دیجیتال در زمان واقعی اشاره دارد. در واقعیت افزوده، اطلاعات دیجیتال بر روی تصاویر دنیای واقعی قرار می‌گیرند و کاربران می‌توانند آنها را در دنیای واقعی مشاهده کنند. به عنوان مثال، اپلیکیشن‌های موبایلی که پیشنهادات مکانیکی برای رستوران‌ها یا اطلاعات پرواز را بر روی تصاویر واقعی نمایش می‌دهند، نمونه‌هایی از واقعیت افزوده هستند.
فضای مجازی (Virtual Space): فضای مجازی در متاورس به یک محیط سه‌بعدی و دیجیتال اشاره دارد که کاربران می‌توانند در آن حرکت کنند و با اشیاء و دیگر کاربران تعامل داشته باشند. این فضاها می‌توانند شهرها، طبیعت، دفتر کارها، بازی‌ها، یا هر نوع محیط دیگری باشند.
شخصیت دیجیتال (Digital Avatar): شخصیت دیجیتال یک نماینده دیجیتالی است که کاربر در محیط متاورس می‌سازد تا با آن به عنوان حضور خود در این دنیای مجازی تعامل کند. این شخصیت می‌تواند بر اساس نظر کاربر طراحی شده و ویژگی‌های شخصیتی مورد نظر را داشته باشد.
در مورد مفهوم متاورس و اصطلاحات مرتبط با آن، این توضیحات ابتدایی می‌توانند به خواننده اطلاعات مفیدی را در مورد این مفهوم جدید ارائه دهند. در ادامه مقاله می‌توانید به عمق بیشتری در مفاهیم مختلف متاورس و کاربردهای آن پرداخته و خواننده را با جزئیات بیشتر آشنا کنید.
استفاده‌ها و کاربردهای متاورس
فناوری‌های کلیدی که به توسعه متاورس کمک می‌کنند، به عنوان پایه‌های اساسی این دنیای مجازی شناخته می‌شوند. در ادامه به بررسی این فناوری‌های کلیدی و نقش آنها در توسعه این صنعت می‌پردازیم:
- واقعیت مجازی (Virtual Reality – VR):
- VR به کاربران امکان می‌دهد تا به صورت کاملاً غواصی وارد دنیای مجازی شوند. از تکنولوژی‌های هدست‌های واقعیت مجازی مثل Oculus Rift و HTC Vive برای ایجاد تجربه‌های سه‌بعدی و واقعیت مجازی استفاده می‌شود. این تکنولوژی امکان تجربه جهان‌های مجازی گسترده‌تری را به افراد می‌دهد و برای توسعه این مهم بسیار حیاتی است.
- واقعیت افزوده (Augmented Reality – AR):
- AR اطلاعات دیجیتالی را به دنیای واقعی اضافه می‌کند. از دستگاه‌هایی مانند گوشی‌های هوشمند و عینک‌های AR مثل Google Glass برای ایجاد تجربه‌های آگاهانه و معمولی استفاده می‌شود. AR می‌تواند به بهبود تعاملات در دنیای واقعی کمک کرده و به ایجاد تجربه‌های تعاملی کمک نماید.
- تجربیات تعاملی (Interactive Experiences):
- تعامل با محیط‌ها، اشیاء و دیگر کاربران یک جزء بسیار مهم از متاورس است. تکنولوژی‌های مثل اشیاء مجازی (Virtual Objects)، شبیه‌سازی‌های فیزیکی دقیق، و تکنولوژی‌های تعاملی بازی‌ها و برنامه‌ها برای تجربه‌های تعاملی در این زمینه به کار می‌روند.
- شبکه‌های اجتماعی مجازی (Virtual Social Networks):
- ارتباط و تعامل اجتماعی در متاورس نیز بسیار مهم است. شبکه‌های اجتماعی مجازی مثل Facebook Horizon و VRChat به کاربران این امکان را می‌دهند که با دیگر کاربران در دنیای مجازی تعامل کنند، جلسات مجازی برگزار کنند و تجربیات اجتماعی بسیار واقعی‌تری داشته باشند.
- پردازش تصویر و شناخت اجسام (Computer Vision and Object Recognition):
- از پردازش تصویر و تکنولوژی شناخت اجسام برای تشخیص و تعامل با اشیاء و اجسام مجازی در دنیای مجازی استفاده می‌شود. این تکنولوژی‌ها به شناخت اجسام، تشخیص حرکات کاربران، و تغییرات در محیط کمک می‌کنند.
- سیستم‌های تعاملی (Interactive Systems):
- سیستم‌های تعاملی و رابط کاربری هوش مصنوعی (AI) برای تعامل با کاربران در متاورس و ارائه تجربه‌های سفارشی و تعاملی استفاده می‌شو
پیش‌بینی آینده متاورس
پیش‌بینی آینده متاورس به عنوان یک مفهوم نوظهور در دنیای دیجیتال و تکنولوژی بسیار پیچیده است و بستگی به توسعه فناوری‌های مختلف، تغییرات اجتماعی و فرهنگی، و نقش‌آفرینی شرکت‌ها و فردی در این زمینه دارد. با این وجود، می‌توانیم برخی از پیش‌بینی‌های مرتبط با آینده متاورس را در نظر بگیریم:
- توسعه و رشد بیشتر تکنولوژی‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده:
- بر اساس رشد پیوسته تکنولوژی‌های VR و AR، متاورس از لحاظ تکنولوژی بهبود خواهد یافت و تجربه کاربران به صورت گسترده‌تر و واقعی‌تری ارتقاء خواهد یافت.
- فراگیری متاورس در صنایع و کسب‌وکارها:
- متاورس به تدریج به عنوان یک ابزار مهم در صنایع مختلف مورد استفاده قرار خواهد گرفت. برای مثال، آموزش، تجارت الکترونیکی، معماری، سلامت، تفریح، و صنایع خلاقانه از مزایای متاورس بهره‌بری خواهند کرد.
- تغییر در الگوهای کاری و آموزشی:
- متاورس می‌تواند به تغییر در الگوهای کاری و آموزشی منجر شود. ملاقات‌ها و کنفرانس‌ها بیشتر به شکل مجازی برگزار می‌شوند و محیط‌های آموزشی مجازی برای آموزش و یادگیری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- اجتماع مجازی و تعاملات بیشتر:
- با توسعه متاورس، تعاملات اجتماعی و تجربه مشارکت کاربران در دنیای مجازی بیشتر خواهد شد. این می‌تواند به تعاملات اجتماعی و تجاری بیشتر در محیط مجازی منجر شود.
- رشد بیشتر صنعت بازی‌های ویدئویی متاورس:
- صنعت بازی‌های ویدئویی متاورس به رشد بیشتری خواهد رسید. بازی‌های ویدئویی متاورس تعاملی‌تر و واقعی‌تر خواهند بود و تجربه گیمرها را تغییر خواهند داد.
- متاورس در پزشکی و درمان:
- متاورس می‌تواند در تشخیص، درمان، و توانبخشی در پزشکی به کار رود. تجربه بیماران و تعامل میان پزشکان و بیماران در محیط متاورس بهبود خواهد یافت.
توکن و ارزهای متاورس
توکن‌ها و ارزهای دیجیتال در متاورس نقش مهمی ایفا می‌کنند. این ارزها و توکن‌ها به عنوان واحدهای ارزشی و تبادلی در دنیای مجازی استفاده می‌شوند و اجازه می‌دهند تا معاملات و تعاملات درونی و بیرونی را در این فضا انجام دهید. در ادامه به معرفی توکن‌ها و ارزهای دیجیتال متداول در متاورس پرداخته خواهد شد:
- Ethereum (ETH) و توکن‌های مبتنی بر Ethereum:
- Ethereum یک پلتفرم بلاک‌چین است که به توسعه‌دهندگان امکان ایجاد توکن‌های مبتنی بر قراردادهای هوش مصنوعی می‌دهد. این توکن‌ها به عنوان ERC-20، ERC-721 و ERC-1155 شناخته می‌شوند و برای ایجاد ارزهای دیجیتال و اجسام مجازی در متاورس استفاده می‌شوند.
- Decentraland (MANA):
- Decentraland یک پلتفرم متاورس بر اساس بلاک‌چین Ethereum است که به کاربران امکان ایجاد و مدیریت دنیای مجازی خود را می‌دهد. ارز دیجیتال MANA در این محیط برای تراکنش‌ها و معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- CryptoKitties (CK):
- CryptoKitties یک بازی متاورس بر اساس بلاک‌چین Ethereum است که به کاربران امکان مالکیت و مبادله گرفتن از گربه‌های دیجیتال (کریپتوکیتی‌ها) را می‌دهد. ارز دیجیتال CK به عنوان واحد تبادل برای این بازی استفاده می‌شود.
- Sandbox (SAND):
- Sandbox یک پلتفرم متاورس است که به کاربران امکان ایجاد و مدیریت دنیای مجازی خود را می‌دهد. ارز دیجیتال SAND برای تبادل کالاها و خدمات در این دنیای مجازی استفاده می‌شود.
- Axie Infinity (AXS):
- Axie Infinity یک بازی در این صنعت است که در آن ارزهای دیجیتال به نام AXS و SLP (Smooth Love Potion) برای تراکنش‌ها و تعاملات داخلی بازی به کار می‌رود. این ارزها می‌توانند در بازارهای مختلف معامله شوند.
- The Sandbox (SAND):
- ارز دیجیتال SAND در پلتفرم The Sandbox برای خرید و فروش زمین‌ها و اشیاء دیجیتال در دنیای مجازی این پلتفرم استفاده می‌شود.
- Flow (FLOW):
- Flow یک بلاک‌چین مخصوص انجام تراکنش‌های سریع و قابل مقیاس در دنیای متاورس است. ارز دیجیتال FLOW برای تبادل ارزهای دیجیتال و اشیاء مجازی در پروژه‌های مختلف از Flow استفاده می‌شود.
- Chiliz (CHZ):
- Chiliz یک پلتفرم تبادل ارزهای دیجیتال و توکن‌های مرتبط با تیم‌های ورزشی است. این توکن‌ها برای معاملات مرتبط با تیم‌ها و بازی‌های ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
متاورس در ایران
در ایران، عواملی مانند محدودیت‌های قانونی، اقتصادی و فنی تأثیرگذار بر پیشرفت متاورس داشته‌اند. از طرف دیگر، تعدادی از توسعه‌دهندگان و کارآفرینان ایرانی نیز به توسعه پروژه‌های متاورس و تجربیات واقعیت مجازی و افزوده مشغول بوده‌اند.
- آموزش و آموزش مجازی: برخی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی در زمینه متاروس ایران در حال ارائه تجربیات آموزشی مبتنی بر این حوزه و واقعیت مجازی به دانشجویان خود هستند. این تکنولوژی‌ها به عنوان ابزارهای کمکی در آموزش‌های علمی و صنعتی نیز استفاده می‌شوند.
- صنعت بازی‌سازی: برخی توسعه‌دهندگان و بازی‌سازان ایرانی در حوزه بازی‌های ویدئویی متاورس و واقعیت مجازی فعالیت می‌کنند و بازی‌هایی تحت عنوان “متاورس در ایران” و “واقعیت مجازی” توسعه می‌دهند.
- صنایع خدماتی و تجارت الکترونیک: برخی شرکت‌ها مانند نوینو در حوزه خدماتی و تجارت الکترونیک نیز به استفاده از این تکنولوژی به منظور ارتقاء تجربه مشتریان و ارائه خدمات جدید می‌پردازند.
- توسعه تکنولوژی‌های واقعیت افزوده و متاورس : توسعه‌دهندگان مستقل و استارتاپ‌ها در ایران نیز به توسعه تکنولوژی‌های واقعیت افزوده مشغول هستند و تلاش می‌کنند تجربه کاربری بهبود یابد.
قوانین و حریم خصوصی متاورس
قوانین در واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. این قوانین و مقررات به منظور تنظیم و کنترل استفاده از این فناوری‌ها و حفاظت از منافع افراد و جامعه در این دنیاهای مجازی ایجاد می‌شوند. برخی از اصول و قوانین مرتبط با VR و AR عبارت‌اند از:
۱. حریم خصوصی: مقرراتی برای حفاظت از حریم خصوصی افراد در دنیای مجازی و واقعیت افزوده و تجمیع و استفاده از داده‌های شخصی ایجاد می‌شود.
۲. امنیت: مقرراتی برای جلوگیری از حوادث امنیتی در فضاهای مجازی و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس تعیین می‌شوند.
۳. اطلاعات جغرافیایی: قوانین مرتبط با استفاده از اطلاعات جغرافیایی در واقعیت افزوده به منظور افزایش کارایی و امنیت در این فناوری‌ها تعیین می‌شوند.
۴. مسئولیت: اصول مرتبط با مسئولیت تولیدکنندگان و توسعه‌دهندگان برای صحت و ایمنی تجربیات VR و AR را تعیین می‌کنند.
۵. محتوا: قوانینی مرتبط با محتواهای منتشر شده در دنیای مجازی برای جلوگیری از محتواهای غیراخلاقی یا آزاردهنده تعیین می‌شوند.
این مقررات و قوانین به منظور تضمین اینکه استفاده از VR و AR به صورت مسئولانه و اخلاقی انجام شود، ایجاد و اجرا می‌شوند. این تنظیمات به حفظ تعادل بین توسعه فناوری و حفاظت از حقوق و حریم خصوصی افراد کمک می‌کنند و برای رشد پایدار این صنعت‌ها ضروری هستند.